Referans:

Jeffrey Bernstein, Ph.D., Psychology Today

https://www.psychologytoday.com/us/blog/liking-the-child-you-love/202207/helping-your-child-teen-or-adult-child-stop-lying-you

Çeviren: Psikolog Sena Kılınçarslan

Anahtar Noktalar

• Çocukların, yalan söyleme davranışının altında yatan zorluklar ve duygusal acı tarafından nasıl yönlendirildiğini gözden kaçırmak ebeveynler için kolaydır.
• Her yaşta çocuğunuzun yalan söylemesini kişisel olarak algılamak, çocuğunuzun sizinle aynı seviyeye gelmesi konusunda duygusal güvenlik yaratmanıza engel olur.
• Kendinizi ne kadar incinmiş ebeveyn yerine çocuğunuzun destekleyici duygu koçu olarak görürseniz, onlara size karşı daha açık ve dürüst olmaları için o kadar çok rehberlik edersiniz.

“Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi’nden Aileler İçin Bir Rehber”e göre çocuklar, ergenler ve gençler çeşitli nedenlerle yalan söyleyebilirler. Acı verici deneyimler hakkında konuşamayacak kadar üzgün oldukları için başlarını belaya sokmaktan, sevdikleri bir arkadaşlarını savunmaktan veya yalan söylemekten kaçınmaya çalışırlar. Üzücü durumlar arasında işini kaybetme, sınıfta kalma ve kendileriyle ilgili şeylerle veya akranlarına uyum sağlamayla ilgili diğer zorluklar yer alabilir. Aynı durumu yetişkin çocuklarda da gördüm. “Gerçek”, çocuklarımızın genellikle her yaşta gerçeği ya da düpedüz yalanı çarpıtacak olmasıdır.

Ebeveynlere koçluk yaptığımda, çocuklarının yalanlarını kişisel olarak algılamamayı öğrenmelerine yardımcı oluyorum. Bu, yalan söylemenin kabul edilebilir olduğu anlamına gelmez, ancak ebeveynler bunu kişisel olarak ne kadar az algılarlarsa, çocuklarının sahtekârlıklarına karşı daha açık ve savunmasız olmalarına o kadar sakin ve yapıcı bir şekilde yardımcı olabilirler. Gençler için Anksiyete, Depresyon ve Öfke Araç Kutusu adlı kitabımda yazdığım gibi, kaygıya yatkın çocuklar ve gençler yalan söylemeyi sağlıksız bir başa çıkma stratejisi olarak kullanırlar. Çocuğunuzun kaygısını yönetmeye ne kadar yardımcı olursanız, size karşı daha açık olmalarının önünü o kadar açmış olursunuz.

Aşağıda gençlerin yalan söylemesine ilişkin bazı örnekler verilmiştir.

• Arianna’nın Aslında Melek Olmaması Hakkındaki Gerçek

“Kırılma noktamdayım, tek yaptığı bana yalan söylemek!” Julia pek de melek olmayan 17 yaşındaki kızı Arianna hakkında haykırdı. “Filmlerde gördüğü arkadaşları hakkında yalan söylüyor, ödevini tamamlamakla ilgili yalan söylüyor ve bu arada, bu konuda ona polislik yapmaktan bıktım. Ve biliyor muşunuz, onun gerçekten kendi bulaşıklarını yıkadığına bile güvenemiyorum. Şimdi böyleyse, bağımsız bir yetişkin olarak bunu nasıl yapacak? Ve bana hikayeler anlatırken bile, onu sürekli süslenirken görüyorum! Anlamıyorum. Ben çocukken böyle değildim ve eğer o bazı şeyler hakkında daha açık sözlü olsaydı çok daha kolay olurdu.”

• Potansiyel Olarak Patlayıcı Yalanların Korkunç Hikayesi

Danışmanlık verdiğim bir çocuk, ait olduğu bir “çeteden” elde edildiği varsayılan bir silahı ormana gömmekle ilgili bir hikaye uydurdu. Hikâyenin bir aldatmaca olduğu ortaya çıktı, ancak altta yatan yetersizlik duyguları ciddi bir meseleydi. Bu örnekte, çocuk kendini başkalarına daha güçlü göstermek, kendini görünmez ve yalnız hissetmekten kurtarmak için, sosyal becerilerden ve problem çözme becerilerinden yoksun olduğu için yalan söyledi.

• Yalanın Boyutu Önemlidir

Uyuşturucu kullanımı da dahil olmak üzere riskli davranışları örten yalanlar ile daha küçük günlük yalanlar arasındaki farkın farkında olmak önemlidir. Güvenli olmayan veya yasa dışı davranışlarla sonuçlanan veya bunları örten yalanlar doğrudan ele alınmalıdır. Çocuğunuz pişmanlık gösteriyorsa onun üzerine gitmek yerine, evet bunun önemli olduğunun farkındayım, duyarlı olmanın çok önemli olduğunu unutmayın. Yalan; uyuşturucu veya alkol kullanımı, hırsızlık veya diğer riskli faaliyetler gibi tehlikeli davranışlar hakkında olduğunda, yerel toplumunuzda kalifiye bir ruh sağlığı uzmanından rehberlik isteyin.

• Yalan Söyleyen Çocuklar, Gençler ve Genç Yetişkinler ebeveynlerin stres altına girmesine sebep olur

Yukarıdaki örneklerden de görebileceğiniz gibi ve muhtemelen bu yazıyı okuduğunuzu bildiğiniz gibi, eğer izin verirsek, çocuklarımızın yalan söyleme ile ilgili davranışları bizi deli edebilir. Bir ebeveyn olarak yapabileceğiniz en iyi şey, çocuğunuzun yalanlarına aşırı tepki vermekten kendinizi alıkoymaktır. Aşırı tepki verirseniz, o zaman sadece size açılmak için kendini güvende hisseden çocuğunuzla aranızda daha büyük bir engel oluşturmuş olursunuz.

• Ebeveyn veya Bakım veren Olarak Ne Yapmalı?

Çocukların oldukça bencil olabildiklerini (biz de yetişkin olarak olamaz mıyız?) ve çoğu zaman yalanların ne kadar can yakıcı olabileceğini anlamadıklarını unutmayın. Bunu akılda tutarak, çocuğunuzu her yaşta doğruluğa teşvik etmeye yardımcı olacak bazı stratejiler:

• Dürüstlük ve sahtekârlık hakkında ve neden yalan söylemeyi seçtikleri hakkında sakince tartışın ve ders verin.
• Yargılayıcı bir ton kullanmayın, çünkü bu genellikle ergenlerin ve gençlerin “bak, aileme hiçbir şey söyleyemem” refleksini körükler. Çocuğunuzun günlük yalanlar söylemesini engelleyemeyebilirsiniz, ancak başka seçeneklerin de mevcut olduğunu iletebilirsiniz.
• Kendinizi, kimin patron olduğunu göstermek için abartılı disiplin kullanan biri yerine bir “duygu koçu” olarak düşünün.
• Gerçeği söylemenin nasıl korkutucu hissettirebileceğinden ve hepimizin nasıl korkmuş hissedebileceğinden ve bunun sorun olmadığını konuşun. Sakinleşmenin ve sorunları çözmenin başarılı bir yaşamın anahtarı olduğunu iletin.
• Yalanların ,sakin bir hayat ve problemlerden kaçınmak (örneğin, ödev yapmamak) için cezbedici gelebileceğini ancak uzun vadede sadece stres ve duygusal kaos yarattığını anlatın.
• Çocuğunuzun “başa çıkma” yöntemi olarak yalan söylediğini düşünüyorsanız, bu gözlemi kabul edin. Yalan söylemenin bir sonucu olarak karşılaştıkları sorunlar hakkında konuşun ama konuşurken utandırıcı tonlar kullanmayın. Çocuğunuza korkuları hakkında destek verin. Örneğin, dürüst olmayan bir şey söylemenin diğerlerine uyum sağlamaya yardımcı olduğuna inanıyorlar mı?
• Her şeyden önce, çocuğunuzun değerini görmesine yardımcı olmayı unutmayın. Örneğin, çocuğunuz bir hikayeyi abartıyorsa, “Bana anlattıkların gerçekten ilgimi çekti, ama sonra ona doğru olmayan şeyler eklemeye başladın gibi geldi. Gerçekten nasıl bu kadar olgunlaştığını görüyorum. Bunu neden yapmaya karar verdiğini söyleyebilir misin?”

Son düşünceler

Yalan söyleme davranışını ele almanın hızla düzelecek bir süreç olmadığını unutmayın. Bazı çocukların sizinle aynı seviyeye gelmek için kendilerini güvende hissetmeleri biraz zaman alabilir. Ancak kendi duygusal ve yargılayıcı tepkilerinizi uzak tutarsanız, çocuğunuzun sonunda açılması daha olasıdır. Kısa vadede sadece omuz silkebilirken, duygusal bir güvenlik duygusu yaratmak için kendinizi sakin tutmak, yaşamları boyunca gerçeğin ve mantığın sesini duyurmanıza yardımcı olacaktır. Bu, çocuklarınıza her zaman vermeye devam edecek olduğunuz bir hediyedir.